عمل قلب باز

عمل جراحی بای پس کرونر یک عمل مفید و موثر برای درمان انسداد عروق کرونر و تنگی رگهای قلبی است.

در این عمل ، جراح قلب با استفاده از عروق پیوندی که غالباً از سیاه رگهای ساق پا جدا می شوند ، تنگی های عروق قلب را بای پس می کند و در اثر این بای پس نواحی مسدود قلب ، مجدداً جریان خون در قلب برقرار می گردد. این عمل در مواردی که تعداد زیادی از عروق قلب بسته شده باشند یا در موارد همراه با نارسایی قلب انجام می شود.

عمل قلب باز امروزه به دو روش انجام می شود. در نوع روتین و کلاسیک عمل ، قفسه سینه باز می شود و بعد از برش وسط قفسه سینه و استخوان جناغ سینه عمل جراحی قلب باز انجام می گردد. در روش دوم که کمتر شایع است ولی روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد ، به روش کمتر تهاجمی معروف است. در این روش قفسه سینه باز نمی شود و به جای آن چندین سوراخ در دیواره قفسه سینه ایجاد می شود و از طریق آنها پیوند عروق کرونر صورت می گیرد. در هر دو صورت عمل قلب باز احتیاج به اطاق عمل قلب باز و بستری شدن در بیمارستان دارد.

در این عمل لازم است تا تعدادی رگ سالم از سایر نواحی بدن بریده شده و در کنار عروق مسدود شده قلبی به محلی بعد از تنگی رگ قلب ، پیوند شود. برای این منظور از رگهای مختلفی می توان استفاده نمود:

سیاه رگ های پا (ورید صافن)

سیستم وریدها یا همان سیاه رگهای پا ، یک سیستم دوگانه است. به این صورت که هم وریدهای عمقی و هم وریدهای سطحی که به “وریدهای صافن” معروف هستند می توانند خون موجود در پاها را به سمت قلب هدایت نمایند. به همین دلیل می توان وریدهای سطحی پا را به راحتی برداشت و اشکالی در جریان خون وریدی پا ایجاد نشود. این سیاهرگ که طول 50 تا 60 سانتی متر دارد به راحتی خارج شده و ابتدا دریچه های لانه کبوتری و شاخه های آن جدا شده و به نسبت طول رگهای پیوندی که لازم است به قطعات متعددی تقسیم می شود

در زمان جراحی بای پس عروق کرونر قلب ، یک طرف این سیاه رگها به شریان اصلی بدن یعنی آئورت و سمت دیگر آن به رگهای کرونر قلب بعد از محل تنگی دوخته می شود و به این ترتیب ناحیه مسدود و تنگ کرونر ، بای پس می شود و جریان خون مجدداً در ناحیه بعد از تنگی کرونر برقرار می شود. معمولاً در هر عمل بای پس 2 تا 4 عدد از این پیوندها مورد استفاده قرار می گیرند.

پیوندهای وریدی نسبت به عروق کرونر قلب و بقیه شریانها ، دیواره نازک تری دارند و قطر آنها از قطر عروق کرونر بیشتر است به همین دلیل میزان تحمل این پیوندها در برابر فشار شریانی کم است و احتمال انسداد آنها در طول زمان وجود دارد. پیوندهای وریدی معمولاً عمری در حدود 5 تا 10 سال دارند و بعد از آن تا 50 درصد این نوع از پیوندها مجدداً تنگ و مسدود می شوند. بعد از 10 سال تا 15 سال فقط 15 درصد از این پیوندها باز هستند ولی با توجه به اینکه انسداد مجدد این پیوندها به تدریج و در طول سالها اتفاق می افتد ، عضلات قلب می توانند انسداد مجدد را بهتر تحمل کنند و به همین دلیل کمتر دچار درد قفسه سینه می شوند

پیوندهای سیاهرگی در صورت انسداد و تنگی مجدد به راحتی با استفاده از استنت و آنژیوپلاستی قابل درمان هستند و کمتر به جراحی مجدد قلب باز نیاز پیدا می کنند. اگرچه در شرایطی که تمام پیوندهای وریدی مسدود شده باشند و خطر عمل مجدد قلب هم زیاد نباشد ، می توان عمل مجدد هم انجام داد. عمل مجدد قلب باز با خطرات بیشتری نسبت به عمل اول همراه بوده و با کمبود سیاهرگ به دلیل استفاده آنها در عمل نخستین همراه است.

پیوندهای عروق شریانی

با توجه به محدودیت هایی که در مورد استفاده از سیاه رگها برای پیوند عروق قلب وجود دارد ، استفاده از شریانها برای پیوند عروق قلب بسیار مورد توجه قرار گرفته است. توجیه این علاقه به استفاده از شریانها این است که دیواره شریانها ضخیم تر بوده و بیشتر از وریدها می توانند فشار داخل عروق را تحمل نمایند. هم چنین قطر شریانهای مورد استفاده تقریباً شبیه به عروق قلبی بوده و جریان خون بهتر و منظم تری ایجاد می کنند

در سالهای گذشته شریان هایی مانند “شریان رادیال دست”، ” شریانهای احشایی شکم” به این منظور مورد استفاده قرار گرفته اند ولی بهترین نتایج با استفاده از شریانداخلی قفسه سینه Internal Mammary Artery ” دیده شده است. این شریان داخل دیواره قفسه سینه در سمت راست و چپ قفسه سینه از شریان “سابکلاوین یا تحت ترقوه ای ” جدا شده و به سمت پایین حرکت می کند و فضای بین دنده ها را خونرسانی می کند. این شریان طول عمری بیش از 20 سال دارد و می تواند تا مدتها خونرسانی امن و ایمنی برای قلب ایجاد نماید.

 

با توجه به اهمیت شریان داخلی سینه LIMA اغلب جراحان ترجیح می دهند تا از این رگ را به مهم ترین رگ کرونر قلب که شریان نزولی چپ قلب یا همان “LAD” است ، پیوند بزنند و برای رگهای دیگر از پیوندهای وریدی پا استفاده نمایند. 

رگهای مصنوعی

رگهای مصنوعی ، لوله هایی از جنس “تفلون” یا “نایلون” هستند که در ابعاد و قطرهای مختلف تولید شده اند و می توان از آنها برای پیوند انواع رگهای داخل بدن استفاده کرد. در سالهای گذشته استفاده از این رگهای مصنوعی در قلب نتایج خوبی نداشته است و سرعت انسداد و تشکیل لخته خون در آنها بیشتر از پیوندهای وریدی و شریانی بوده است. لذا امروزه از این نوع پیوند برای عمل بای پس قلب استفاده نمی شود و استفاده از آنها محدود به افرادی است که نمی توان از عروق طبیعی آنها چه وریدی و چه سرخرگی برای عمل قلب استفاده نمود.