تست اسپیرومتری (Spirometry) تست تنفس ساده‌ای است که برای تشخیص و نظارت بر بیماری‌های ریوی استفاده می‌شود. این تست میزان جریان هوای ورودی و خروجی ریه‌ها را اندازه می‌گیرد. بیمارانی که متخصص ریه برایشان آزمایش نوار ریه نوشته باشد، می‌توانند تست اسپیرومتری را نزد پزشک یا پرستار در مطب یا در بیمارستان و کلینیک‌ها انجام دهند. اگر قصد نوبت گرفتن از بهترین متخصص ریه را دارید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در ادامه با ما باشید تا بیشتر بدانیم که تست تنفس چه کاربردی دارد؟ هزینه آن چقدر است و چگونه می‌توان جواب آزمایش آن را خواند.
اسپیرومتری (تست ریه) چیست؟
تست اسپیرومتری تست تنفس یا تست ریه است که برای تشخیص مشکلات ریه مانند آسم، بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) و اختلالات سیستم تنفسی به کار می‌رود. این آزمایش به‌صورت دوره‌ای برای بررسی عملکرد ریه‌ها در بیمارانی تجویز می‌شود که مدتی با بیماری مزمن ریوی درگیر بودند.
تست نوار ریه درواقع میزان هوای دم و بازدم و سرعت عمل دم را محاسبه می‌کند. به همین دلیل است که به این روش، تست دم سنجی هم می‌گویند. اسپیرومتری با ابزاری به نام اسپیرومتر انجام می‌شود. اسپیرومتر دستگاه کوچکی است که داخل دهان بیمار گذاشته می‌شود و از بیمار خواسته می‌شود تا نفس عمیق بکشد و با بیشترین سرعت ممکن هوا را از دهانش خارج کند.
بر اساس تفسیر نتیجه تست تنفس در دستگاه اسپرومتر، اگر عددی که تست اسپیرومتری نشان می‌دهد از میزان متوسط کمتر باشد، یعنی ریه‌های بیمار عملکرد مناسبی ندارند.
تست اسپیرومتری برای چه مواردی استفاده می شود؟
درصورتی‌که فرد به یکی از بیماری‌ها یا علائم زیر مبتلا شده باشد، باید تست اسپیرومتری بدهد:
- آسم
- بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
- بیماری فیبروز سیستیک
- سرفه دائم به خصوص سرفه با خلط
- حس درد، فشار یا سفتی در قفسه سینه
- علائم تنگی نفس
- دشواری در تنفس عمیق
- خس خس سینه
تشخیص آسم با اسپیرومتری ممکن است؟
بله، این روش، آزمایشی است که برای تشخیص و تایید ابتلای فرد به بیماری آسم تجویز می‌شود. در این آزمایش نوار ریه از بیمار می‌خواهند که داخل دهانی نفس بکشد که به اسپیرومتر یا مانیتور وصل است، سپس اسپیرومتر میزان جریان هوای ورودی و خروجی ریه‌ها و سرعت جریان هوا را اندازه می‌گیرد.
آیا بیماری انسداد مزمن ریوی با تست ریه تشخیص داده می شود؟
تست اصلی برای تشخیص بیماری انسدادی مزمن ریه یا COPD اسپیرومتری است. اسپیرومتری قبل از تشخیص علائم بالینی می‌تواند COPD را با توجه به حجم هوایی که از ریه خارج می‌کنید، مشخص کند. همچنین ممکن است پزشک شما از روی بررسی نتایج تست ریه، میزان جدی بودن یا نبودن این بیماری را تعیین کند.
نحوه خواندن تست اسپیرومتری
نحوه خواندن نوار ریه به این شکل است که ستونی که مقادیر محاسبه شده در آن نوشته شده‌اند، نسبت عددی مطلق را نشان می‌دهد و ستون مقادیر پیش‌بینی شده هم این نسبت را برحسب درصد نشان می‌دهد. دو معیار اصلی که در تست تنفس اندازه‌گیری می‌شوند، گنجایش حیاتی اجباری بازدم (FVC) و حجم اجباری بازدم در یک ثانیه (FEV۱) هستند، البته فوق تخصص ریه نگاهی هم به ترکیب این دو معیار دارد (FEV۱/FVC). در صورتی که اختلال سیستم تنفسی وجود داشته باشد، قدرت فرد در خروج سریع هوا از ریه کاهش پیدا می‌کند.
پارامترهای مهم تست تنفس شامل این موارد می‌شوند:
| پارامترهای مهم تست تنفس | تعریف |
|---|---|
| SVC در اسپیرومتری | ظرفیت حیاتی بازدم آرام |
| Fev۱ در اسپیرومتری | حجم هوای خروجی در ثانیه اول بازدمی که با فشار خارج می‌شود |
| Fvc در اسپیرومتری | ظرفیت حیاتی اجباری و پرفشار |
| FEV۱/FVC | کسر ظرفیت حیاتی خروجی در ثانیه نخست بازدم |
| MMEF (FEF ۲۵-۷۵) | متوسط فلو در بازه زمانی که ۲۵ تا ۷۵٪ حجم ریه خالی شده است. |
| PEF در اسپیرومتری | ماکزیمم فلوی بازدم (جریان هوای بازدم) |
سنجش FVC در تست اسپیرومتری
اگر میزان عدد ماکزیمم هوایی که با اجبار از ریه بعد نفس عمیق خارج می‌شود، از میزان عادی (پیش‌بینی شده) کمتر باشد، یعنی مجاری تنفسی دچار انسداد است.
سنجش FEV۱ در تست ریه
حجم هوای بازدم با فشار در ثانیه اول یا همان FEV۱ مقدار هوایی است که فرد طی یک ثانیه با فشار از ریه‌هایش خارج می‌کند. فوق تخصص ریه بر اساس همین معیار در این روش می‌تواند مشکلات تنفسی بیمار را بررسی کند. اگر FEV۱ از مقدار عادی پیش‌بینی شده کمتر باشد، یعنی فرد بیماری تنفسی جدی دارد.
تفسیر آزمایش اسپیرومتری یا نوار ریه
فاکتورهایی مثل سن، جنسیت، نژاد و قد افراد روی تفسیر تست ریه تاثیر می‌گذارند. پزشک برای تفسیر نتایج تست تنفس درواقع نتایج آزمایش را با مقادیر عادی پیش‌بینی شده قبل تست مقایسه می‌کند. اگر امتیازی که فرد در تست تنفس به دست آورده است، بیشتر از ۸۰٪ باشد یا از عدد پیش‌بینی‌شده بیشتر باشد، یعنی بیمار در وضعیت نرمال و عادی قرار دارد.
نتایج آزمایش اسپیرومتری براساس ترکیب مقادیر FEV۱/FVC و SVC% تفسیر می‌شود. مقدار تعریف شده LLN (حد پایین نرمال) برای SVC% معادل ۸۰٪ و برای FEV۱/FVC معادل ۷۰٪ است. درصدهای کمتر از ۷۰٪ ناسالم و غیرعادی هستند.
تفسیر اسپیرومتری به زبان ساده یعنی مقدار امتیازی که در انجام آزمایش به دست آوردید با امتیاز معیار مقایسه می‌شود. اگر تا ۸۰ درصد یا بیشتر باشد، در وضعیت نرمال و اگر زیر ۷۰ درصد باشد در وضعیت غیرعادی قرار دارید.