تست ABI: ابزاری موثر برای تشخیص به موقع بیماری‌های عروقی پا
در دنیای امروز که بیماری‌های قلبی-عروقی یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ و میر در جوامع هستند، شناسایی زودهنگام و غربالگری افراد در معرض خطر نقش بسزایی در پیشگیری از عوارض جدی دارد. یکی از روش‌های مؤثر در این زمینه، تست ABI (Ankle-Brachial Index) است که به طور گسترده در کلینیک‌های قلب و عروق برای تشخیص بیماری‌های عروق محیطی (PAD) استفاده می‌شود.
ABI چیست؟
ABI یا شاخص مچ پا-بازویی (Ankle Brachial Index)، معیاری عددی است که از مقایسه فشار خون سیاهرگی در ناحیه بازو و مچ پا به دست می‌آید. این تست ساده و غیرتهاجمی می‌تواند وجود یا عدم وجود مسدودشدگی در عروق پاها را مشخص کند.
نحوه انجام تست ABI
برای انجام تست ABI، فرد روی پهلو یا به حالت درازکش دراز می‌کشد. سپس از یک دستگاه فشارسنج و یک سونوگراف داپلر برای اندازه‌گیری فشار خون در چهار نقطه استفاده می‌شود:
- دو نقطه در بازوی راست و چپ
- دو نقطه در مچ پای راست و چپ (معمولاً در ناحیه شریانی قدامی ساق پا و شریانی پشت لگن)
این اندازه‌گیری‌ها به کمک دستگاه داپلر صوتی انجام می‌شوند که به پزشک کمک می‌کند تا ضربان‌های عروقی را بهتر بشنود. در نهایت، یک عدد به دست می‌آید که نسبت فشار خون مچ پا به فشار خون بازو را نشان می‌دهد.
تفسیر نتایج تست ABI
نتیجه طبیعی ABI بین ۰٫۹ تا ۱٫۳ است.
- اگر عدد ABI کمتر از ۰٫۹ باشد، ممکن است نشانه وجود محدودیت در جریان خون پاها باشد.
- نتایج بالاتر از ۱٫۳ نیز ممکن است ناشی از دیابت یا سفتی شدید عروق باشد و نیازمند بررسی‌های بیشتر است
در صورتی که نتیجه تست بیانگر وجود اختلال در جریان خون باشد، پزشک ممکن است آزمون‌های بیشتری مثل اولتراسونوگرافی رنگی عروق یا آنژیوگرافی را تجویز کند.
علائم PAD و اهمیت تشخیص زودهنگام
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری عروق محیطی (PAD) بدون علامت هستند. اما در مواردی ممکن است شاهد علائمی مانند:
- درد عضلانی در پا هنگام راه رفتن که با استراحت بهبود می‌یابد (کلودیکاسیون)
- کاهش سرعت رشد ناخن‌ها
- تغییر رنگ پوست پاها
- زخم‌های ترمیم‌ناپذیر در ناحیه پا
- سفتی و سفت‌شدن عروق
باشد. تشخیص زودهنگام این بیماری می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند سکته قلبی، سکته مغزی و حتی آمپوتاسیون جلوگیری کند.
چه کسانی باید تست ABI بدهند؟
تست ABI به ویژه برای افرادی که:
- بیش از ۵۰ سال سن دارند
- سابقه سیگار کشیدن دارند
- مبتلا به دیابت، فشار خون بالا یا کلسترول بالا هستند
- علائمی از کاهش جریان خون در پاها دارند
توصیه می‌شود. همچنین این تست می‌تواند به عنوان بخشی از معاینات دوره‌ای سلامتی در افراد پرخطر نیز انجام شود.
مزایای تست ABI
- غیرتهاجمی و بدون درد : نیازی به نمونه‌گیری خون یا بیهوشی ندارد.
- سرعت بالا : تنها در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.
- عدم وجود عارضه جانبی
- هزینه مناسب و دسترسی آسان
ارتباط ABI با سایر بیماری‌های قلبی
بیماری عروق محیطی (PAD) نه تنها محدود به پاها نیست، بلکه ممکن است نشانه‌ای از آترواسکلروز (لیپیدگیری عروق) در سراسر بدن باشد. بنابراین، وجود PAD می‌تواند خطر حمله قلبی و سکته مغزی را نیز افزایش دهد. این موضوع اهمیت تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح این بیماری را برجسته می‌کند.
نکات مهم قبل و بعد از تست
- تست ABI نیازی به آمادگی خاصی ندارد.
- بهتر است چند ساعت قبل از تست از مصرف سیگار و قهوه خودداری شود.
- پس از انجام تست، پزشک نتایج را با شما در میان می‌گذارد و در صورت لزوم برنامه درمانی را آغاز می‌کند.
جمع‌بندی
تست ABI یک روش ساده، مؤثر و بی‌خطر است که می‌تواند به تشخیص به موقع بیماری‌های عروقی پاها کمک کند. این تست نه تنها به شناسایی PAD کمک می‌کند، بلکه می‌تواند هشداری نسبت به وضعیت کلی سلامت قلب و عروق باشد. اگر شما یا فردی از آشنایانتان در گروه‌های پرخطر قرار دارید، مشورت با متخصص قلب و عروق و انجام این تست می‌تواند گامی مهم در جهت پیشگیری از عوارض جدی باشد.