استنت یک لوله مشبک است که در شریان کرونر تنگ شده یا مسدود شده، جاگذاری می‌شود. عروق کرونر خون و اکسیژن را به سلول‌های عضله قلب می‌رسانند. اگر شریان کرونر تنگ شود، ممکن است علائم آنژین، مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، عرق سرد و سرگیجه ایجاد شود. البته ممکن است شریان باریک شده باشد اما علائم اشاره شده وجود نداشته باشد. در این نوشته درباره نحوه استنت گذاری، انواع و فواید آن توضیحاتی ارائه شده است.
برای استنت گذاری ابتدا یک بالون در شریان دچار گرفتگی وارد می‌شود و در آنجا منبسط می‌شود. استنت با یک بالون در شریان دچار گرفتگی وارد می‌شود و جدار شریان را باز نگه می‌دارد. سپس استنت در محل گرفتگی جاسازی و کاملاً چسبیده به دیواره قرار می‌گیرد. استنت، این شریان را باز نگه می‌دارد تا خون آزادانه جریان یابد.
انواع استنت کرونری
انواع استنت کرونری عبارت‌اند از:
– استنت فلزی لخت
لوله‌های مشبک از جنس فلز بسیار نازک که رگ مسدود را باز نگه می‌دارند اما با یک پلیمر یا دارو برای پیشگیری از انسداد مجدد شریان‌ها پوشانده نشده‌اند. این نوع از استنت‌ها در بیماران با آلرژی به پلیمر یا داروی مورداستفاده در استنت‌های دارویی بکار می‌رود.
– استنت دارویی
استنت دارویی در واقع استنت فلزی با پوششی از پلیمر مخصوصی است که تدریجاً در طی زمان دارویی از آن آزاد می‌شود که در مواقعی که احتمال ایجاد انسداد دوباره بالاست از این استنت استفاده می‌شود. این نوع استنت شانس بسته‌شدن شریان‌ها را کم می‌کند. دو نوع متفاوت استنتت دارویی موجود است.
– استنت دارویی با پلیمر پایدار
این نوع استنت حتی پس از آزاد شدن تمام دارو، پلیمر به‌جای می‌ماند.
– استنت دارویی با مواد جذب شونده
در این نوع استنت پلیمر و دارو کاملاً توسط بدن جذب می‌شوند. با حذف تماس درازمدت با پلیمر، بهبودی هم بهتر ایجاد می‌شود. این استنت‌های جدید، دارویی به نام اورولیموس آزاد می‌کنند. اورولیموس یک داروی سرکوب‌کننده ایمنی بدن است و رشد بافت‌هایی را متوقف می‌کند که باعث انسداد عروق کرونر می‌شوند.
مقایسه استنت فلزی لخت و استنت دارویی
بر اساس مطالعه روی بیماران تحت درمان در پاسخ به این سؤال اساسی که آیا استنت‌های دارویی بهتر از استنت‌های فلزی لخت هستند؟ باید پاسخ دهیم بله.
استنت‌های دارویی جلوی بسته‌شدن و تکرار جریان پیش‌آمده را به‌خوبی می‌گیرند. البته باید بگوییم پیشرفت‌های اخیر استنت‌های دارویی گام‌های موفقیت‌آمیز در راه استفاده از این فناوری بوده است.
در گذشته، استنت‌های دارویی ریسک لخته خون در استنت را به‌خصوص در چند ماه اول پس از استنت گذاری به نسبتی بالا می‌بردند.
– کارایی
با پیشرفت‌های صورت‌گرفته، در چند دهه اخیر، نسل جدیدی از استنت‌های دارویی با جنس فلز، پلیمر و داروی متفاوت تولید شده است که نتایج درمان با آنها موفقیت‌آمیزتر بوده است.
در مطالعات مقایسه‌ای بین نسل جدید استنت‌های دارویی در مقایسه با استنت فلزی لخت به نظر کارایی استنت دارویی بهتر بوده است.
– موارد مرگ‌ومیر
تعداد موارد منجر به مرگ و انفاکتوس میوکارد غیر کشنده در بیماران با استنت دارویی کمتر از بیماران با استنت فلزی لخت است. همچنین تعداد موارد بروز لخته به‌خاطر استنت هم در مقایسه دو نوع استنت در نوع دارویی کمتر است.
فواید استفاده از استنت
استنت گذاری، بیشترین‌ترین فایده‌ای را که به دنبال دارد بهبود کیفیت زندگی است. تلفیق روش آنژیوپلاستی و استنت گذاری می‌تواند ناجی زندگی بیماران بخصوص بلافاصله پس از حمله قلبی باشد.
این روش درمانی با بهبود جریان خون و پیشگیری از آسیب بیشتر به عضله قلب همراه است. افزون بر این موارد، علائمی که در مبتلایان مانع روال عادی فعالیت و زندگی می‌شوند را بهبود می‌بخشد از جمله درد آنژین صدری، نفس، نفس افتادن در زمان فعالیت را می‌توان گفت که معمولاً بلافاصله پس از درمان کم‌رنگ شده و از بین می‌روند.
استنت قلبی می‌تواند نیاز شما به جراحی بای‌پس قلب را مرتفع سازد. استنت گذاری قطعاً کم تهاجمی‌تر از جراحی بای‌پس است و دوره نقاهت بسیار کوتاهی در مقایسه با جراحی قلب باز دارد و فقط چند روز طول می‌کشد تا بهبودی حاصل شود درحالی‌که این زمان در مورد جراحی بای‌پس قلب ۶ هفته یا بیشتر است.
اینکه برای شما استنت مناسبتر است یا باید جراحی قلب انجام دهید به عوامل متعددی بستگی دارد که از جمله می توان به تعداد شریان های درگیر و دیگر عوامل مربوط به سلامت عمومی بیمار اشاره کرد.
طول عمر استنت قلب
استنت‌های قلبی از جنس فلز لخت مادام‌العمر هستند. سلول‌های جدار رگ در کنار استنت رشد می‌کنند و استنت را برای باقی عمر در محل ثابت نگه می‌دارند. اما تنها حضور استنت در محل جاگذاری شده به معنای کارآمدی استنت برای همیشه نخواهد بود.
در موارد نادری برای استنت‌های دارویی، مسدود شدن دوباره شریان در محل جاگذاری استنت رخ می‌دهد که در این موارد با بالون زدن و یا جاگذاری استنت دیگر در داخل استنت مسدود شده اقدام به بازسازی مسیر رگ می‌کند. معمولاً خطر باریک شدن رگ بعد استنت بین ۲-۳ درصد برآورد می‌شود و این اتفاقات در ۶-۹ ماه پس از استنت گذاری بیشتر احتمال دارد که اتفاق بیفتد.
برای اینکه از بروز این قبیل اتفاقات پیشگیری کنید بهترین راه این است که توصیه‌های دکتر معالج از جمله موارد ذیل به‌دقت رعایت شود:
- داروی تجویز شده مرتب مصرف شود.
- سیگار نکشید.
عوامل خطر بروز بیماری قلبی از جمله فشار خون بالا، کلسترول خون بالا و بیماری دیابت را مدنظر داشته باشید و با تغییرات مناسب در عادات زندگی این عوامل خطر را تحت کنترل خود در آورید.
رعایت نکات زیر به شما در راه کنترل عوامل خطر کمک می‌کند.
- رژیم غذایی مناسب برای سلامت قلب
- داشتن فعالیت بدنی مرتب در طول هفته
- ترک سیگار
- مصرف داروهای تجویز شده
- چکاپ سالانه با دکتر قلب و عروق
خطرات استفاده از استنت قلبی
استنت گذاری مثل بقیه عمل‌های جراحی با خطراتی می‌تواند همراه باشد. با اینکه استنت قلبی به‌ندرت احتمال بروز سکته قلبی، مغزی را دارد، می‌تواند خطرات زیر را داشته باشد:
– واکنش آلرژیک
واکنش آلرژیک نسبت به جنس مواد مورداستفاده در آنژیوپلاستی و استنت جاگذاری شده می‌تواند بروز کند.
– خونریزی
آنژیوپلاستی می‌تواند باعث خونریزی، آسیب به عروق و قلب یا حتی ضربان قلب غیرمعمول شود. خونریزی در محل ورود کاتتر در کشاله ران و یا در دست و در برخی موارد هم خونریزی‌هایی که نیاز به اقدامات درمانی بعدی دارد.
– ضربان قلب غیرمعمول
معمولاً در طول پروسه ضربان قلب کم می‌شود معمولاً این اتفاق موقتی است و زود برطرف می‌شود. در غیر این صورت ممکن است از درمان دارویی یا حتی تعبیه پیس میکر موقت برای بازیابی ضربان طبیعی باشد.
– نارسایی کلیوی
ماده حاجب مورداستفاده در «آنژیوپلاستی» می‌تواند باعث بروز نارسایی کلیوی به‌خصوص در افراد باسابقه بیماری کلیوی شود برای همین هیدراته بودن بیمار و استفاده از حداقل ماده حاجب موردتوجه پزشکان در طی آنژیوپلاستی و استنت گذاری است.
-باریک و مسدود شدن رگ
بعد از استنت گذاری ممکن است در محل استنت سلول‌های جدار رگ رشد فزاینده‌ای پیش بگیرند و یا مجدد پلاک تشکیل شود که نیاز به تکرار استنت گذاری برای پاک‌سازی جدار رگ خواهد بود.
– لخته خون در استنت
خطر بروز لخته خون در استنت هم وجود دارد که برای پیشگیری لازم است داروی ضدانعقاد بخورید. در صورت بروز هر نوع درد در قفسه سینه یا علائم مشکوک دیگر، پزشک معالج خود را مطلع نمایید.
مراقبت بعد از استنت گذاری قلب
بعد تعبیه استنت معمولاً داروهای رقیق‌کننده مثل آسپرین پلاویکس برای کاهش خطر بروز لخته در محل استنت توسط پزشک معالج تجویز می‌شود.
معمولاً یک شب بعد آنژیوپلاستی در بخش مراقبت‌های ویژه قلب می‌مانید و در این مدت ضربان قلب و مابقی پارامترها مرتب برای شما چک می‌شود.
یک هفته زمان لازم است تا بتوانید سرکار خود برگردید.
بعد از برگشتن به خانه مایعات بیشتر میل کنید تا ماده حاجب از بدن شما کاملاً دفع شود.
بار سنگین در روزهای اول پس از استنت گذاری جابه‌جا نکنید.
ورزش سنگین برای چند روز انجام ندهید و در خصوص فعالیت بدنی مناسب با پزشک خود صحبت کنید.
*توجه*
در صورت بروز هر یک از موارد ذیل با پزشک معالج تماس بگیرید:
- خونریزی و التهاب در محل ورود کاتتر
- تب – التهاب و قرمزی – ترشح از محل ورود کاتتر
- درد قفسه سینه و به نفس، نفس افتادن
- احساس غش‌وضعف
- تغییر رنگ دست یا پای محل ورود کاتتر