- ریواروکسابان داروی ضد انقاد خون و متعلق به خانواده دارویی است که اصطلاحاً “ضد انعقادهای خوراکی جدید” یا NOACنامیده می شوند. این گروه از داروها نسبتاً جدید بوده و داروهای ضد لخته خون هستند که با مکانیسمی متفاوت از داروی ضد انعقاد قدیمی یعنی “وارفارین” عمل می کنند.
- این دسته از داروها به صورت مستقیم فاکتور انعقادی 10 “Xa” را غیرفعال می کنند. فاکتور Xa در مرکز آبشار فعالیت فاکتورهای انعقادی قرار دارد و مهار آن موجب غیرفعال شدن سیستم انعقادی خواهد شد.
- گروه NOAC داروی ضدانعقاد هستند که مستقیماً بر روی لخته خون اثر می کنند و برخلاف وارفارین وابسته به مهار ویتامین K نیستند. تا قبل از پیدایش این دسته از داروها ، ترکیبات مستقیم تزریقی مانند هپارین و انوکساپارین مورد استفاده قرار می گرفتند.
- به همین دلیل NOAC ها و از جمله ریواروکسابان سرعت جذب و تاثیر سریعتری نسبت به وارفارین دارند و برخلاف وارفارین که برای شروع اثر به 3 تا 5 روز زمان نیاز دارد ، این دارو در مدّت چند ساعت خون را رقیق می کند.
دوز و زمان مصرف دارو
- این دارو به شکل قرص های 2.5 ، 10 ، 15 و 20 میلی گرمی تولید شده و در دسترس است.
- برخلاف وارفارین، میزان جذب این دارو در بدن ، اتصال به پروتئین های خون و اثربخشی آن نسبتاً پایدار است. لذا مصرف روزانه این دارو با دوز مشخص ، می تواند اثرات پایدار و قابل پیش بینی در بدن ایجاد نماید.
- مصرف این دارو حتماً باید با معده پر باشد. لذا توصیه می شود ریواروکسابان همراه با غذا یا بعد از وعده غذایی مصرف شود. مصرف دارو با معده خالی به صورت قابل توجهی میزان جذب دارو را کاهش می دهد.
- برخلاف وارفارین آزمایش خونی PT, INR برای پیگیری میزان اثربخشی این دارو لازم نیست. اگرچه PT خون با این دارو تغییر می کند ولی در زمان مصرف دارو احتیاجی به بررسی آن نیست.
- این دارو معمولاً یک بار در روز مصرف می شود و بهتر است در ساعات آخر روز و شب مصرف گردد. البته در برخی موارد لازم است دارو دو بار در روز مصرف شود.
- ریواروکسابان را می توان خارج از یخچال، در دمای معمولی اطاق به دور از نور مستقیم و حرارت نگهداری کرد.
کاربرد و فواید دارو
- کاربرد اصلی دارو در پیشگیری و درمان تشکیل لخته خون در بدن است.
- کاربرد اصلی این دارو در درمان DVT یا لخته خون در وریدهای عمقی پا و همچنین درمان لخته خون در ریه یا آمبولی ریه است.
- جهت جلوگیری از ایجاد لخته خون در افراد با فیبریلاسیون دهلیزی AF
- این دارو همراه با آسپیرین در درمان بیماران با تنگی عروق کرونر و افراد بعد از حمله قلبی هم استفاده می شود.
- در بیماران با دریچه های حیوانی برای 3 تا 6 ماه اول پس از عمل دریچه
- جهت درمان و پیش گیری از ایجاد لخته خون در قلب ، شریان ها و وریدهای بدن
عوارض ریواروکسابان
- مهم ترین عارضه ریواروکسابان “خونریزی” است.
- خونریزی از بینی، کبودی زیر پوست، خونریزی از دندان به ویژه با مسواک زدن و دیر بند آمدن خونریزی به دنبال بریدن دست از شایع ترین موارد خونریزی با ریواروکسابان است.
- موارد شدیدتر مانند خونریزی از معده یا روده، خونریزی داخلی و مغزی در صورت داشتن بیماری زمینه ای یا مصرف سایر داروهای رقیق کننده خون دیده می شود.
- بیماری کبدی یا نارسایی کلیه می توانند موجب تشدید اثر داروی ریواروکسابان و خونریزی گردند. لذا در زمان مصرف این دارو بررسی عملکرد کبد و کلیه به صورت دوره ای توصیه می شود. به ویژه عملکرد کلیه که بسیار مهم است و لازم است متناسب با میزان عملکرد کلیه دوز دارو تنظیم گردد.
- خطر خونریزی در افراد با سابقه خونریزی از معده ، فشار خون بالا ، افراد با سابقه سکته مغزی و خونریزی مغزی ، افراد لاغر و افراد مسن بیشتر از بقیه است.
- مصرف سایر داروهای رقیق کننده خون با ریواروکسابان می تواند موجب تشدید خطر خونریزی گردد. لذا اگر ریواروکسابان مصرف می کنید ، حتما مصرف داروهای دیگر مانند آسپیرین ، کلوپیدوگرل و وارفارین را به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
- اثرات این دارو در حاملگی نامعلوم است و توصیه نمی شود. لذا اگر تصمیم به بارداری دارید ، حتما یک ماه قبل از بارداری یا به محض اطلاع از بارداری ناخواسته ، ریواروکسابان را قطع نمایید.
- مصرف این دارو در کودکان ، افرادی که در معرض ضربات بدنی و افتادن هستند ، افرادی که تنها زندگی می کنند و افرادی که مشکل بینایی و مصرف نامنظم دارو دارند ، می تواند خطرناک باشد.
چند نکته مهم
- در صورت نیاز به جراحی یا اعمال دندانپزشکی ، با توجه به خطر خونریزی ، لازم است ریواروکسابان برای مدتی قطع شود. در مورد قطع ریواروکسابان در برخی شرایط احتیاج به بستری و تزریق هپارین در زمان عدم مصرف ریواروکسابان است. لذا قبل از جراحی و قطع ریواروکسابان حتما با پزشک معالج خود مشورت نمایید.
- اگر شما به دلیلی احتیاج به بی حسی از ناحیه نخاع دارید ، لازم است حتماً مصرف ریولروکسابان را به پزشک بیهوشی اطلاع دهید. در افرادی که ریواروکسابان مصرف می کنند ، بی حسی اسپاینال یا اپی دورال می تواند موجب خونریزی و فلج گردد.
- در طول مصرف دارو، در مورد هرگونه بیماری جدیدی که مبتلا شده اید و داروهای تازه ای که برای بیماری های دیگر شما تجویز شده است، حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
- مصرف الکل هم زمان با مصرف این قرص، می تواند به تشدید خطر خونریزی منجر شود. مصرف الکل عوارض ریواروکسابان را افزایش می دهد.
- بهتر است همواره از تولیدات یک شرکت استفاده نمایید به دلیل حساسیت احتمال دارد ترکیبات یک شرکت دیگر با مقادیر سایر شرکت ها مطابقت نکند.
- از قطع کردن ناگهانی ریواروکسابان اجتناب نمایید. این امر می تواند موجب افزایش خطر تشکیل لخته خون در بدن شود. قطع یا تغییر دوز دارو همواره باید زیر نظر پزشک معالج باشد.
- اثرات این دارو در زمان شیردهی نامعلوم است و مصرف آن در زمان شیردهی توصیه نمی شود.
- اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید لازم است در اولین فرصت که یادتان آمد دارو را مصرف نمایید. اگر دارو را در روز یکبار استفاده می کنید لازم نیست در روز بعد در یک روز دو قرص مصرف نمایید. اگر دو بار در روز مصرف می کنید ، در زمان دوز بعدی مصرف دو قرص باهم لازم نیست.
تداخل با غذا و داروها
تداخل دارویی یعنی این که مصرف دارو یا داروهای دیگر که برای بیماری های قلبی یا غیرقلبی تجویز شده است می توانند با مکانیسم های مختلفی موجب کاهش یا افزایش اثر این دارو گردند. بعنوان مثال برخی از داروها موجب افزایش تجزیه دارو در کبد یا افزایش دفع از کلیه شده و اثر دارو را کاهش می دهند. برعکس برخی دیگر از داروها، موجب کاهش تجزیه یا کاهش دفع دارو شده و موجب افزایش اثر دارو در بدن می گردند.
داروهایی که به عنوان تداخل مطرح می شوند، نباید موجب نگرانی یا قطع خودسرانه دارو گردند. اگر شما با همزمان این داروها را مصرف می نمایید، در اولین فرصت با پزشک خود مشورت نمایید.
- ریواروکسابان جزو داروهایی است که تداخل زیادی با غذاها و سایر داروها ندارد.
- برخلاف وارفارین که تداخلات غذایی زیادی دارد ، ریواروکسابان با رژیم غذایی تداخل زیادی ندارد.
- آمیودارون
- داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین ، والپروات سدیم و فنی تویین
- آنتی بیوتیک هایی مانند آزیترومایسین ، کلاریترومایسین ، سیپروفلوکساسین و مترونیدازول
- سایمتیدین
- پردنیزولون و متیل پردنیزولون
- دابیگاتران
- وارفارین
- آپیکسابان
- آسپیرین
- داروهای NSAID مانند بروفن ، دیکلوفناک و ناپروکسن
- کلوپیدوگرل
- داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول ، ایتراکونازول و فلوکونازول
- امپرازول
- سیتالوپرام
- فلوکستین