- ۲۴ خرداد, ۱۴۰۱
- مدیر
- دیدگاه: 0
- مطالب آموزشی
اسکن هسته ای قلب نوعی روش تشخیصی بیماری قلبی است. همچنین به عنوان تست استرس هسته ای و تصویربرداری پرفیوژن میوکارد با رادیونوکلئید شناخته میشود. از این روش جهت ارزیابی وضعیت و سلامت قلب استفاده میشود. در طول انجام تست، پزشک ماده رادیواکتیو یا رنگی به نام ردیاب را از طریق ورید به جریان خون تزریق میکند. ردیاب در امتداد رگها به سمت قلب حرکت میکند و دوربین های مخصوص که خارج از بدن قرار دارند، میتوانند مسیر آن را ردیابی کنند. دو مجموعه عکس گرفته خواهد شد. در مجموعه اول، بیمار تحت استرس ورزشی یا استرس شیمیایی قرار می گیرد تا جریان خون وی در هنگام “استرس” مورد بررسی قرار گیرد. مجموعه دوم تصاویر چند ساعت یا چند روز بعد در حالت استراحت بیمار گرفته میشود. این دو مجموعه تصویر برای بررسی وجود علائم انسداد و مناطق آسیب دیده عضله قلب مقایسه می شوند.
چرا باید اسکن هسته ای انجام شود؟
تصویربرداری هسته ای به تنهایی اطلاعات بیشتری نسبت به تستهای استرس ورزش (گاهی اوقات تست تردمیل نامیده میشود) یا اکوکاردیوگرام استرس ارائه میدهد. این تست ۴ هدف اصلی دارد:
جریان خون
برای بررسی وضعیت جریان خون به قلب. اگر قسمتی از ماهیچه قلب به اندازه کافی جریان خون دریافت نکند، ممکن است نشانه های وجود بیماری عروق کرونر قلب باشد. بیماری عروق کرونر قلب (CHD) عامل اصلی مرگ و میر مردان و زنان در آمریکا است (آمار بیماریهای قلبی را ملاحظه کنید). این بیماری در اثر تجمع رسوبات چربی در عروق ایجاد میشود و میتواند منجر به حملات آنژین صدری و درد شدید قفسه سینه شود (مخصوصاً بعد از ورزش). هنگامی که اسکن برای این منظور انجام میشود، به آن تصویربرداری/اسکن پرفیوژن میوکارد میگویند.
عضله آسیب دیده
همچنین ممکن است این تست برای بررسی علائم آسیب عضله قلب انجام شود. حملات قلبی قبلی (از جمله حملات قلبی خاموش)، عفونتها، داروها یا جراحت باعث آسیب دیدن عضله قلب میشوند. هنگامی که این تست به همین دلیل انجام میشود، به آن تست مقدار نسج زنده میوکارد نامیده میشود.
عملکرد پمپاژ
برخی از تکنیکهای تصویربرداری مانند اسکن MUGA برای بررسی عملکرد بطن (که کسر جهشی نیز نامیده میشود) انجام میشوند. با استفاده از این روش میزان پمپاژ خون به بدن توسط قلب مورد ارزیابی قرار میگیرد. اگرچه روش استانداردی نیست، اما گاهی اوقات برای تشخیص نارسایی قلب استفاده میشود. متخصص قلب میتواند با استفاده از این تست علائم بزرگ شدن قلب، یکی از علائم نارسایی قلبی را بررسی کند. تستی که برای این منظور انجام میشود، اسکن عملکرد بطن نامیده میشود.
پیگیری درمان
همچنین ممکن است برای بررسی موفقیت درمان بیمارانی که قبلاً برایشان بیماری تشخیص داده شده و در حال مصرف داروهای بیماری قلبی هستند، مانند CHD و آریتمی، به کاربرده میشود. با استفاده از این تست پزشک میتواند میزان موفقیت درمان در تسکین علائم را مورد ارزیابی قرار دهد. چون با این تست مشخص میشود عضله قلب چه میزان استرس و فشار را میتواند تحمل کند، از این تست میتوان برای تعیین روش درمان بیمارانی که به تازگی بیماریشان تشخیص داده شده است نیز استفاده کرد.
انواع اسکن های هسته ای
دو نوع اصلی اسکن هسته ای قلب وجود دارد: توموگرافی کامپیوتری با انتشار فوتون قلب (SPECT) و توموگرافی گسیل پوزیترون قلبی.(PET)
- اسکن PET یک تست جدیدتری است و هنوز به اندازه SPECT رواج نیافته است.
- هر دو تست را میتوان برای اهداف تشخیصی یکسانی مورد استفاده قرار داد و طبق مطالعات انجام شده، در تمام شرایط هیچ کدام به طور مشخص بر دیگری برتری ندارد.
- با این حال، اسکن PET از قسمتهای داخلی بدن زنان که دارای لایه های ضخیم سینه یا بافت شکم هستند تصاویر واضحتری ارائه میدهد.
- در مواردی که SPECT نتواند تصاویر کافی خوب تولید کند، احتمالاً انجام این تست توصیه میشود. متخصص قلب و عروق که متخصص تصویربرداری هسته ای است، بهترین تست را برای هر بیمار انتخاب میکند.
چگونه برای تست آماده شوم؟
در صورتی که برای انجام تست ورزش وقت گرفته اید، لباس و کفش راحتی همراه خود داشته باشید.
ممکن است از شما خواسته شود که چند ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید و سیگار نکشید. شما میتوانید هر دارویی را مطابق معمول مصرف کنید، مگر اینکه پزشک شما دستور دیگری داده باشد. اگر مبتلا به دیابت یا بیماری ریوی هستید، پزشک دستورات خاصی به شما میدهد. پس از انجام تست اکثر افراد به فعالیتهای عادی خود باز میگردند. نتایج آزمایش میتواند بین ۱ تا ۳ روز طول بکشد. احتمالاً نتایج برای پزشک شخصی بیمار ارسال میشوند یا متخصص قلب و عروق ممکن است نتایج را مستقیماً با آنها در میان بگذارد.
در طول انجام تست چه اتفاقی می افتد؟
اکثر آزمایشات در بیمارستان توسط متخصص قلب یا رادیولوژیست انجام میشود. یا پزشک یا تکنسین آموزش دیده یک لوله وریدی (IV) را به داخل ورید بازو وارد میکند. از طریق این لوله، ردیابهای رادیواکتیو به نام رادیونوکلئیدها به جریان خون تزریق میشود. رایجترین رادیونوکلئیدها تکنسیوم (Tc) نامیده میشوند که شامل روبییدیم، تالیم و نیتروژن است. این رادیونوکلئیدها به مولکولهای دیگر متصل میشوند و نامهای طولانی مانند -Tc-tetrofosmin 99m (نام تجاری Myoview) و 99m-Tc-sestamibi (MIBI، نام تجاری Cardiolite) ایجاد میکنند. در صورت استفاده از تاليوم، از این تست، تحت عنوان تست استرس تاليوم نام برده میشود. همزمان، پچهای الکتروکاردیوگرام (ECG) به نقاط مختلف بدن متصل میشود تا ضربان قلب را در طول آزمایش کنترل شود. روی هم رفته، انجام این تست از ابتدا تا انتها بین 2 تا 5 ساعت طول میکشد. مراحل متعددی برای این انجام این تست وجود دارد که به شرح زیر است:
مرحله ۱: تست استرس
هدف از انجام تست هسته ای بررسی وضعیت جریان خون در حالت استراحت و تحت استرس است. برای وارد کردن “استرس” به قلب، باید یک تست استرس انجام شود. سلامت عمومی بیماران تعیین میکند که کدام تست استرس استفاده شود. تست ورزش رایج تر است – اما اگر فرد از نظر جسمی ناتوان است یا برای این کار کم سن و سال باشد، به جای آن از تست استرس شیمیایی استفاده میشود. در طول انجام تست ورزش، بیمار روی تردمیل راه میرود یا دوچرخه ثابت را رکاب میزند. از آنها خواسته میشود تا زمانی که خسته شوند یا دچار درد قفسه سینه یا پا شروع شوند، پیاده روی یا رکاب زدن را ادامه دهند. تا زمانی که به نفس نفس زدن و عرق کردن نیوفتادید، باید تست ادامه پیدا کند. شما باید هرگونه علائمی مانند سرگیجه، درد فک، قفسه سینه، ساق پا یا بازو را گزارش دهید. به بیمارانی که قادر به انجام این آزمایش نیستند، یک ماده شیمیایی تزریق میشود که قلب آنها را مجبور به تپش مصنوعی سریعتر میکند و از اثرات ورزشی تقلید میکند. بلافاصله پس از هر دو تست، ردیاب هسته ای به بیمار تزریق میشود.
مرحله ۲: تزریق ردیاب
هنگامی که بیمار به حداکثر سطح ورزش خود رسید یا ماده ای شیمیایی برای فشار بر قلب به او تزریق شد، ردیاب رادیواکتیو از طریق لوله IV تزریق میشود. 30 دقیقه تا یک ساعت بعد، بیمار به دستگاه اسکنر منتقل میشود تا جریان ردیاب داخل رگها رصد شود.
مرحله ۳: اسکن هسته ای
از بیمار خواسته میشود که روی نیمکت نرمی دراز بکشد و بی حرکت بماند. یک اسکنر بزرگ که دارای یک دوربین گاما است، سراسر بدن حرکت میکند و تصاویر داخلی قلب و رگها را میگیرد. در تمام این مدت باید بازوها بالای سر نگه داشته شوند. دو مجموعه عکس گرفته میشود – بلافاصله پس از تست ورزش/تست استرس شیمیایی و چند ساعت یا یک یا دو روز بعد در زمانی که بدن در حالت استراحت است. هنگامی که فرد در حالت استراحت است، باید ردیابهای رادیواکتیو بیشتری از طریق لوله IV تزریق شود. هنگامی که پزشکان تصاویر را بررسی میکنند، قسمتهایی که جریان خون نامناسبی دارند به صورت لکه های روشن خود را نشان میدهند زیرا مواد رادیواکتیو به این قسمتها نرسیده است. اسکن درد ندارد اما برای برخی از افراد ممکن است 20-30 دقیقه بی حرکت ماندن سخت باشد. همچنین ممکن است به دلیل روشن بودن سیستم تهویه هوا که برای عملکرد صحیح دستگاهها روشن بودن آنها لازم است، برخی از افراد احساس سرما کنند.
نتایج چه چیزی را نشان میدهند؟
جریان طبیعی خون: هنگام استراحت و ورزش
اگر در حالی که بیمار تحت استرس و در حالت استراحت بوده است، جریان خون (که به آن پرفیوژن نیز گفته میشود) طبیعی به نظر برسد بعید است که به CHD مبتلا باشد. این دسته از افراد احتمالا نیازی به انجام تست بیشتری ندارند، اما ممکن است اطلاعاتی در مورد پیشگیری از CHD به آنها داده شود.
جریان طبیعی خون: هنگام استراحت اما نه هنگام ورزش
این بدان معناست که قلب در حین فعالیتهای شدید خون کافی دریافت نمیکند. این ممکن است نشانه CHD و انسداد عروق باشد.
جریان خون ضعیف: هنگام استراحت و ورزش
این بدان معناست که قلب همیشه جریان خون کافی دریافت نمیکند و درمان فوری معمولاً ضروری است. بسته به میزان آسیب (وجود چند لکه نوری در تصاویر اسکن)، درمان میتواند از آنژیوپلاستی کرونر و قرار دادن استنت تا بای پس عروق کرونر متغیر باشد. ممکن است ابتدا به کاتتریزاسیون قلب نیاز باشد.
نقص های ثابت و برگشت پذیر
در گزارش، پرفیوژن (جریان خون) به عنوان “طبیعی” یا دارای “نقص” توصیف میشود. این نقص را میتوان ثابت یا برگشت پذیر توصیف کرد. مقدار بافت آسیب دیده، یعنی جایی که جریان خون ضعیف است، در اندازه کوچک، متوسط یا بزرگ درجه بندی میشود. نقص ثابت به ناحیه ای از قلب اطلاق میشود که در زمان استراحت یا تحت فشار، خون کافی دریافت نمیکند. به آن “ثابت” میگویند زیرا نقص در هر دو اسکن ثابت است، چه ورزش انجام شده باشد یا خیر. اغلب یک نقص ثابت بافت اسکار است و شریان تأمین کننده ناحیه در اثر حمله قلبی قبلی به طور کامل مسدود شده است. نقص برگشت پذیر به ناحیه ای از قلب اطلاق میشود که در حالت استراحت، جریان خون کافی دارد. تمایز بین ثابت و برگشت پذیر مهم است. به طور کلی باز کردن قلب برای عمل کردن یک نقص ثابت فایده ای ندارد، زیرا حتی اگر شریان باز شود، بافت ماهیچه ای که خونش را تامین میکند مرده است. این بافت اسکار است. با این حال، نقص برگشت پذیر به این معنی است که ماهیچه قلب هنوز قابل نجات است و با انجام این تست ممکن است از حمله قلبی در آینده جلوگیری یا علائم آنژین رفع شود.
تست مقدار نسج زنده مانده
گاهی اوقات ممکن است یک متخصص قلب متوجه شود که ناحیه ای که او به عنوان نقص “ثابت” (یا مرده) تشخیص داده است در واقع ممکن است بافت اسکار نباشد. اگر او مشکوک به این باشد، دستور انجام تست مقدار نسج زنده را میدهد. این عمل همانند اسکن هسته ای قلب انجام میشود، اما تصاویر در زمان بعدی گرفته میشوند. اگر ردیابهای رادیویی دیر جذب شوند، این نشان میدهد که ناحیه مورد نظر قلب ممکن است هنوز زنده باشد. در چنین مواردی آنژیوپلاستی یا جراحی بای پس قلب ممکن است مفید باشد.
آیا انجام این تست خطری دارد؟
ردیاب های پرتویی بدن را در معرض دوزهای بسیار کمی از اشعه قرار میدهند، گرچه اشعه پس از 24 ساعت پراکنده می شود. توجه به میزان اشعه دریافتی در طول زندگی بسیار مهم است، دوز مربوط به این تست بیخطر تلقی میشود. بیمارانی که مبتلا به CHD هستند ممکن است در هنگام تست ورزش/تست استرس شیمیایی درد قفسه سینه را تجربه کنند. برای تسکین این علائم میتوان داروهایی تجویز کرد. در مورد درد قفسه سینه در زنان بخوانید.
برخی از افراد به رنگهای رادیواکتیو حساسیت دارند، اما این یک عارضه نادر است. به زنان باردار یا شیرده توصیه میشود که انجام این تست را به تعویق بیندازند. در صورت انجام تست استرس شیمیایی، بیماران ممکن است دچار تپش قلب یا برافروختگی شوند.
چه مواقعی نتیجه این تست قابل اعتماد نیست؟
علی رغم وجود بیماری، نتیجه آزمایش برخی از افرادی که شریانهای به شدت بیماری دارند ممکن است “طبیعی” باشد. دلیلش وجود انسداد عروق است؛ در این عارضه تفاوت کمی بین جواب تست هنگام ورزش و زمان استراحت وجود دارد. بنابراین هنگامی که ردیابهای پروتویی تزریق میشوند، حرکت جریان خون در هر دو حالت تفاوت چندانی با هم ندارد. حتی با وجود CHD شدید، این عامل باعث میگردد تست استرس منفی شود.