اسکن هسته ای قلب

اسکن هسته ­ای قلب نوعی روش تشخیصی بیماری قلبی است. همچنین به عنوان تست استرس هسته­ ای و تصویربرداری پرفیوژن میوکارد با رادیونوکلئید شناخته می­شود. از این روش جهت ارزیابی وضعیت و سلامت قلب استفاده می­شود. در طول انجام تست، پزشک ماده رادیواکتیو یا رنگی به نام ردیاب را از طریق ورید به جریان خون تزریق می­کند. ردیاب در امتداد رگها به سمت قلب حرکت می­کند و دوربین­ های مخصوص که خارج از بدن قرار دارند، میتوانند مسیر آن را ردیابی کنند. دو مجموعه عکس گرفته خواهد شد. در مجموعه اول، بیمار تحت استرس ورزشی یا استرس شیمیایی قرار می­ گیرد تا جریان خون وی در هنگام “استرس” مورد بررسی قرار گیرد. مجموعه دوم تصاویر چند ساعت یا چند روز بعد در حالت استراحت بیمار گرفته می­شود. این دو مجموعه تصویر برای بررسی وجود علائم انسداد و مناطق آسیب دیده عضله قلب مقایسه می ­شوند.

چرا باید اسکن هسته­ ای انجام شود؟


تصویربرداری هسته­ ای به تنهایی اطلاعات بیشتری نسبت به تست­های استرس ورزش (گاهی اوقات تست تردمیل نامیده می­شود) یا اکوکاردیوگرام استرس ارائه می­دهد. این تست ۴ هدف اصلی دارد:

جریان خون

برای بررسی وضعیت جریان خون به قلب. اگر قسمتی از ماهیچه قلب به اندازه کافی جریان خون دریافت نکند، ممکن است نشانه ه­ای وجود بیماری عروق کرونر قلب باشد. بیماری عروق کرونر قلب (CHD) عامل اصلی مرگ و میر مردان و زنان در آمریکا است (آمار بیماری­های قلبی را ملاحظه کنید). این بیماری در اثر تجمع رسوبات چربی در عروق ایجاد می­شود و می­تواند منجر به حملات آنژین صدری و درد شدید قفسه سینه شود (مخصوصاً بعد از ورزش). هنگامی که اسکن برای این منظور انجام می­شود، به آن تصویربرداری/اسکن پرفیوژن میوکارد می­گویند.

عضله آسیب دیده 

همچنین ممکن است این تست برای بررسی علائم آسیب عضله قلب انجام شود. حملات قلبی قبلی (از جمله حملات قلبی خاموش)، عفونت­ها، داروها یا جراحت باعث آسیب دیدن عضله قلب می­شوند. هنگامی که این تست به همین دلیل انجام می­شود، به آن تست مقدار نسج زنده میوکارد نامیده می­شود.

عملکرد پمپاژ 

برخی از تکنیک­های تصویربرداری مانند اسکن MUGA برای بررسی عملکرد بطن (که کسر جهشی نیز نامیده می­شود) انجام می­شوند. با استفاده از این روش میزان پمپاژ خون به بدن توسط قلب مورد ارزیابی قرار می­گیرد. اگرچه روش استانداردی نیست، اما گاهی اوقات برای تشخیص نارسایی قلب استفاده میشود. متخصص قلب می­تواند با استفاده از این تست علائم بزرگ شدن قلب، یکی از علائم نارسایی قلبی را بررسی کند. تستی که برای این منظور انجام می­شود، اسکن عملکرد بطن نامیده می­شود.

پیگیری درمان

همچنین ممکن است برای بررسی موفقیت درمان بیمارانی که قبلاً برایشان بیماری تشخیص داده شده و در حال مصرف داروهای بیماری قلبی هستند، مانند CHD و آریتمی، به کاربرده می­شود. با استفاده از این تست پزشک می­تواند میزان موفقیت درمان در تسکین علائم را مورد ارزیابی قرار دهد. چون با این تست مشخص می­شود عضله قلب چه میزان استرس و فشار را می­تواند تحمل کند، از این تست می­توان برای تعیین روش درمان بیمارانی که به تازگی بیماری­شان تشخیص داده شده ­است نیز استفاده کرد.

انواع اسکن­ های هسته ­ای


دو نوع اصلی اسکن هسته ­ای قلب وجود دارد: توموگرافی کامپیوتری با انتشار فوتون قلب (SPECT) و توموگرافی گسیل پوزیترون قلبی.(PET)

  • اسکن PET یک تست جدیدتری است و هنوز به اندازه SPECT رواج نیافته ­است.
  • هر دو تست را می­توان برای اهداف تشخیصی یکسانی مورد استفاده قرار داد و طبق مطالعات انجام شده، در تمام شرایط هیچ کدام به طور مشخص بر دیگری برتری ندارد.
  • با این حال، اسکن PET از قسمت­های داخلی بدن زنان که دارای لایه ­های ضخیم سینه یا بافت شکم هستند تصاویر واضح­تری ارائه می­دهد.
  • در مواردی که SPECT نتواند تصاویر کافی خوب تولید کند، احتمالاً انجام این تست توصیه می­شود. متخصص قلب و عروق که متخصص تصویربرداری هسته ­ای است، بهترین تست را برای هر بیمار انتخاب می­کند.

چگونه برای تست آماده شوم؟


در صورتی که برای انجام تست ورزش وقت گرفته­ اید، لباس و کفش راحتی همراه خود داشته باشید.

ممکن است از شما خواسته شود که چند ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید و سیگار نکشید. شما می­توانید هر دارویی را مطابق معمول مصرف کنید، مگر اینکه پزشک شما دستور دیگری داده باشد. اگر مبتلا به دیابت یا بیماری ریوی هستید، پزشک دستورات خاصی به شما می­دهد. پس از انجام تست اکثر افراد به فعالیت­های عادی خود باز می­گردند. نتایج آزمایش می­تواند بین ۱ تا ۳ روز طول بکشد. احتمالاً نتایج برای پزشک شخصی بیمار ارسال می­شوند یا متخصص قلب و عروق ممکن است نتایج را مستقیماً با آنها در میان بگذارد.

در طول انجام تست چه اتفاقی می­ افتد؟


اکثر آزمایشات در بیمارستان توسط متخصص قلب یا رادیولوژیست انجام می­شود. یا پزشک یا تکنسین آموزش دیده یک لوله وریدی (IV) را به داخل ورید بازو وارد می­کند. از طریق این لوله، ردیاب­های رادیواکتیو به نام رادیونوکلئیدها به جریان خون تزریق می­شود. رایج­ترین رادیونوکلئیدها تکنسیوم (Tc) نامیده می­شوند که شامل روبییدیم، تالیم و نیتروژن است. این رادیونوکلئیدها به مولکول­های دیگر متصل می­شوند و نامهای طولانی مانند -Tc-tetrofosmin 99m (نام تجاری Myoview) و 99m-Tc-sestamibi (MIBI، نام تجاری Cardiolite) ایجاد می­کنند. در صورت استفاده از تاليوم، از این تست، تحت عنوان تست استرس تاليوم نام برده می­شود. همزمان، پچ­های الکتروکاردیوگرام (ECG) به نقاط مختلف بدن متصل می­شود تا ضربان قلب را در طول آزمایش کنترل شود. روی هم رفته، انجام این تست از ابتدا تا انتها بین 2 تا 5 ساعت طول می­کشد. مراحل متعددی برای این انجام این تست وجود دارد که به شرح زیر است:

مرحله ۱: تست استرس

هدف از انجام تست هسته ­ای بررسی وضعیت جریان خون در حالت استراحت و تحت استرس است. برای وارد کردن “استرس” به قلب، باید یک تست استرس انجام شود. سلامت عمومی بیماران تعیین می­کند که کدام تست استرس استفاده شود. تست ورزش رایج تر است – اما اگر فرد از نظر جسمی ناتوان است یا برای این کار کم سن و سال باشد، به جای آن از تست استرس شیمیایی استفاده می­شود. در طول انجام تست ورزش، بیمار روی تردمیل راه می­رود یا دوچرخه ثابت را رکاب می­زند. از آنها خواسته می­شود تا زمانی که خسته شوند یا دچار درد قفسه سینه یا پا شروع شوند، پیاده روی یا رکاب زدن را ادامه دهند. تا زمانی که به نفس نفس زدن و عرق کردن نیوفتادید، باید تست ادامه پیدا کند. شما باید هرگونه علائمی مانند سرگیجه، درد فک، قفسه سینه، ساق پا یا بازو را گزارش دهید. به بیمارانی که قادر به انجام این آزمایش نیستند، یک ماده شیمیایی تزریق می­شود که قلب آنها را مجبور به تپش مصنوعی سریع­تر می­کند و از اثرات ورزشی تقلید می­کند. بلافاصله پس از هر دو تست، ردیاب هسته ­ای به بیمار تزریق می­شود.

مرحله ۲: تزریق ردیاب

هنگامی که بیمار به حداکثر سطح ورزش خود رسید یا ماده ­ای شیمیایی برای فشار بر قلب به او تزریق شد، ردیاب رادیواکتیو از طریق لوله IV تزریق میشود. 30 دقیقه تا یک ساعت بعد، بیمار به دستگاه اسکنر منتقل می­شود تا جریان ردیاب داخل رگ­ها رصد شود.

مرحله ۳: اسکن هسته ای

از بیمار خواسته می­شود که روی نیمکت نرمی دراز بکشد و بی حرکت بماند. یک اسکنر بزرگ که دارای یک دوربین گاما است، سراسر بدن حرکت می­کند و تصاویر داخلی قلب و رگ­ها را می­گیرد. در تمام این مدت باید بازوها بالای سر نگه داشته شوند. دو مجموعه عکس گرفته می­شود – بلافاصله پس از تست ورزش/تست استرس شیمیایی و چند ساعت یا یک یا دو روز بعد در زمانی که بدن در حالت استراحت است. هنگامی که فرد در حالت استراحت است، باید ردیاب­های رادیواکتیو بیشتری از طریق لوله IV تزریق شود. هنگامی که پزشکان تصاویر را بررسی می­کنند، قسمت­هایی که جریان خون نامناسبی دارند به صورت لکه ­های روشن خود را نشان می­دهند زیرا مواد رادیواکتیو به این قسمت­ها نرسیده است. اسکن درد ندارد اما برای برخی از افراد ممکن است 20-30 دقیقه بی حرکت ماندن سخت باشد. همچنین ممکن است به دلیل روشن بودن سیستم تهویه هوا که برای عملکرد صحیح دستگاه‌ها روشن بودن آنها لازم است، برخی از افراد احساس سرما کنند.

نتایج چه چیزی را نشان می­دهند؟

جریان طبیعی خون: هنگام استراحت و ورزش

 اگر در حالی که بیمار تحت استرس و در حالت استراحت بوده است، جریان خون (که به آن پرفیوژن نیز گفته می­شود) طبیعی به نظر برسد بعید است که به CHD مبتلا باشد. این دسته از افراد احتمالا نیازی به انجام تست بیشتری ندارند، اما ممکن است اطلاعاتی در مورد پیشگیری از CHD به آنها داده شود.

جریان طبیعی خون: هنگام استراحت اما نه هنگام ورزش

این بدان معناست که قلب در حین فعالیت­های شدید خون کافی دریافت نمی­کند. این ممکن است نشانه CHD و انسداد عروق باشد.

جریان خون ضعیف: هنگام استراحت و ورزش

این بدان معناست که قلب همیشه جریان خون کافی دریافت نمی­کند و درمان فوری معمولاً ضروری است. بسته به میزان آسیب (وجود چند لکه نوری در تصاویر اسکن)، درمان میتواند از آنژیوپلاستی کرونر و قرار دادن استنت تا بای پس عروق کرونر متغیر باشد. ممکن است ابتدا به کاتتریزاسیون قلب نیاز باشد.

نقص ­های ثابت و برگشت پذیر

در گزارش، پرفیوژن (جریان خون) به عنوان “طبیعی” یا دارای “نقص” توصیف می­شود. این نقص را می­توان ثابت یا برگشت پذیر توصیف کرد. مقدار بافت آسیب دیده، یعنی جایی که جریان خون ضعیف است، در اندازه کوچک، متوسط ​​یا بزرگ درجه بندی می­شود. نقص ثابت به ناحیه ­ای از قلب اطلاق می­شود که در زمان استراحت یا تحت فشار، خون کافی دریافت نمی­کند. به آن “ثابت” می­گویند زیرا نقص در هر دو اسکن ثابت است، چه ورزش انجام شده باشد یا خیر. اغلب یک نقص ثابت بافت اسکار است و شریان تأمین کننده ناحیه در اثر حمله قلبی قبلی به طور کامل مسدود شده ­است. نقص برگشت پذیر به ناحیه ای از قلب اطلاق می­شود که در حالت استراحت، جریان خون کافی دارد. تمایز بین ثابت و برگشت پذیر مهم است. به طور کلی باز کردن قلب برای عمل کردن یک نقص ثابت فایده ­ای ندارد، زیرا حتی اگر شریان باز شود، بافت ماهیچه ­ای که خونش را تامین می­کند مرده است. این بافت اسکار است. با این حال، نقص برگشت پذیر به این معنی است که ماهیچه قلب هنوز قابل نجات است و با انجام این تست ممکن است از حمله قلبی در آینده جلوگیری یا علائم آنژین رفع شود.

  

تست مقدار نسج زنده مانده

گاهی اوقات ممکن است یک متخصص قلب متوجه شود که ناحیه ای که او به عنوان نقص “ثابت” (یا مرده) تشخیص داده است در واقع ممکن است بافت اسکار نباشد. اگر او مشکوک به این باشد، دستور انجام تست مقدار نسج زنده را می­دهد. این عمل همانند اسکن هسته ­ای قلب انجام می­شود، اما تصاویر در زمان بعدی گرفته می­شوند. اگر ردیاب­های رادیویی دیر جذب شوند، این نشان می­دهد که ناحیه مورد نظر قلب ممکن است هنوز زنده باشد. در چنین مواردی آنژیوپلاستی یا جراحی بای پس قلب ممکن است مفید باشد.

آیا انجام این تست خطری دارد؟


ردیاب­ های پرتویی بدن را در معرض دوزهای بسیار کمی از اشعه قرار می­دهند، گرچه اشعه پس از 24 ساعت پراکنده می­ شود. توجه به میزان اشعه دریافتی در طول زندگی بسیار مهم است، دوز مربوط به این تست بی­خطر تلقی می­شود. بیمارانی که مبتلا به CHD هستند ممکن است در هنگام تست ورزش/تست استرس شیمیایی درد قفسه سینه را تجربه کنند. برای تسکین این علائم می­توان داروهایی تجویز کرد. در مورد درد قفسه سینه در زنان بخوانید.

برخی از افراد به رنگ­های رادیواکتیو حساسیت دارند، اما این یک عارضه نادر است. به زنان باردار یا شیرده توصیه می­شود که انجام این تست را به تعویق بیندازند. در صورت انجام تست استرس شیمیایی، بیماران ممکن است دچار تپش قلب یا برافروختگی شوند.

چه مواقعی نتیجه این تست قابل اعتماد نیست؟


علی رغم وجود بیماری، نتیجه آزمایش برخی از افرادی که شریان­های به شدت بیماری دارند ممکن است “طبیعی” باشد. دلیلش وجود انسداد عروق است؛ در این عارضه تفاوت کمی بین جواب تست هنگام ورزش و زمان استراحت وجود دارد. بنابراین هنگامی که ردیاب­های پروتویی تزریق می­شوند، حرکت جریان خون در هر دو حالت تفاوت چندانی با هم ندارد. حتی با وجود CHD شدید، این عامل باعث می­گردد تست استرس منفی شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *